زیان ۱۷۰ دلاری کشور از خام فروشی متانول
تاریخ انتشار: ۱۴ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۵۳۳۸۷۱
روزنامه ایران: ایران در دهه‌های اخیر با توجه به اهمیت توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز به سمت توسعه صنایع پتروشیمی رفت؛ با این رویکرد که با حرکت به سمت زنجیره ارزش و اعطای یارانه در سال‌های ابتدایی شکل‌گیری واحدهای پتروشیمی، جریان حرکت به سمت پایین دست زنجیره و خودکفایی کامل در زنجیره ارزش را فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از همین رو یکی از سیاست‌هایی که پس از افزایش تولید گاز در کشور موردتوجه سیاست‌گذاران انرژی کشور قرار گرفت، توسعه پتروشیمیها با خوراک گاز، بویژه واحدهای متانولی -به عنوان ماده اولیه مهم میان‌دستی زنجیره ارزش پتروشیمی- بود.
اما با گذشت زمان و تولید مازاد نیاز کشور، این شرکت‌های پتروشیمی با یارانه گاز ارزان، شروع به صادرات محصولات کردند. با وجود اینکه دلیل اصلی تولید متانول، تولید ماده اولیه صنایع میان‌دستی زنجیره ارزش پتروشیمی بود؛ اما پس از مدت کوتاهی در این صنعت به واسطه یارانه انرژی و خوراک ارزان، به جای توسعه زنجیره ارزش، واحدهای متانولی تبدیل به صادرکننده ماده خام متانول شدند که آن هم ماده اولیه صنایع میان دستی کشورهای دیگر شد.
در بسیاری از کشورها به دلیل فرایند با بازدهی تولید و ضریب تبدیل پایین تنها به اندازه نیاز صنایع میان‌دستی خود به سمت تولید این ماده خام و اولیه می‌روند اما با کمال تعجب در کشور ما به دلیل اعطای یارانه انرژی و خوراک ارزان، صادرات متانول خام در اولویت قرار گرفت و هدف اصلی کشور از توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز در همین مرحله ابتر و ناقص باقی ماند.
از این رو، سبد محصولات پایه پتروشیمی ایران به مرور از بازارمحوری به سمت خوراک محوری حرکت کرده و برخلاف اغلب کشورهای فعال در این حوزه، جایگاه نخست محصولات پایه را «متانول» با وزن 37 درصدی از محصولات پایه در اختیار دارد. درحالی که در مقیاس جهانی حجم تولید این محصول تقریباً یک سوم ایران و 12 درصد است.
این درحالی است که روند افزایش تولید متانول در ایران ادامه‌دار است و تا پایان سال ۱۴۱۱ بر اساس طرح‌های موجود در حال ساخت تولید متانول ایران به سالانه ۴۰ میلیون تن خواهد رسید. نکته بسیار مهم دیگر به دست آوردن متانول از خوراک زغال سنگ است که کشورهایی نظیر چین که بیشترین استفاده از متانول را در صنایع میان‌دستی خود دارند؛ به سمت تولید متانول از زغال‌سنگ رفتند و سوخت پاک و با ارزش افزوده بالایی نظیر گاز را برای دیگر بخش‌های مهم نظیر تولید انرژی یا دیگر موارد مورد استفاده قرار می‌دهند.
رانت 170 دلاری گاز برای پتروشیمی‌های متانولی
شدت خام‌فروشی متانول در کشور را با یک مقایسه ساده میان قیمت گاز طبیعی صادراتی و گاز تحویلی به پتروشیمیها می‌توان دریافت. از هر هزار مترمکعب گاز طبیعی (متان) حدود هزار و 100 کیلوگرم (۱.۱ تن) متانول می‌توان تولید کرد. در حال حاضر قیمت گاز صادراتی ۳۵۰ دلار بر هزار مترمکعب (۳۵ سنت بر مترمکعب) است. درحالی که صادرات هزار متر مکعب گاز طبیعی برای دولت ۳۵۰ دلار درآمد دارد؛ اما فروش همین مقدار گاز به پتروشیمی‌های متانولی در سال جاری معادل ۱۸۰ دلار درآمد داشته است.
از منظر اقتصاد ملی با توجه به استفاده از سوخت بالا و همچنین هزینه‌های متغیر تولید، ارزش افزوده تولید متانول نسبت به صادرات گاز طبیعی نه تنها مثبت نیست؛ بلکه بشدت منفی است و تولید متانول از گاز طبیعی در شرایط فعلی کشور هیچ توجیه اقتصادی ندارد. از منظر دولت، وضع به مراتب بدتر است.
صادرات هزار متر مکعب گاز طبیعی برای دولت ۳۵۰ دلار درآمد دارد در حالی که فروش همین مقدار گاز به پتروشیمی‌های متانولی در سال جاری با حذف فرمول شناور و شفاف خوراک پتروشیمی و اعمال سقف ریالی 5 هزار تومانی معادل ۱۸۰ دلار درآمد برای دولت دارد که از نظر کارشناسان این به معنای فاجعه در زنجیره ارزش گاز است.
از طرف دیگر سوخت صنایع نیز به قیمت خوراک یارانه‌ای گاز صنایع نیز گره خورده است و همین موضوع سبب شده است که نه تنها شدت انرژی کشور در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای غیربهینه شود؛ نهایتاً در سال 2021 ایران به رتبه نخست شدت مصرف بالا در جهان رسید که همین موضوع پاشنه آشیل توسعه کشور نیز شده است. به همین خاطر، در زمستان‌ها و با افزایش ناترازی تولید و مصرف گاز، این بخش جز صنایعی است که قطع گاز آن (خوراک و سوخت) توجیه پذیر است.
کارشناسان می‌گویند که برای اصلاح این شرایط لازم است دولت اولاً با اعمال دوباره فرمول شناور و شفاف خوراک پتروشیمی و همچنین حمایت مشروط مبتنی بر توسعه زنجیره ارزش و شکل‌گیری صنایع میان‌دستی، وضعیت فاجعه صنعت پتروشیمی متانولی را اصلاح کند.
سپس با توجه به اینکه قیمت پایین سوخت صنایع که تبعیتی از قیمت پایین خوراک پتروشیمیها دارد؛ صرفه اقتصادی بهینه‌سازی را از بین برده است؛ باید در این بخش با بررسی و تعیین استاندارد انرژی در صنایع مختلف، در برنامه‌ای سه‌ساله، ابتدا قیمت سوخت صنایع با قیمت خوراک صنایع عمده و پتروشیمیها برابر خواهد شد و از طرف دیگر صنایع غیر بهینه در زمینه استفاده از انرژی را با واقعی‌سازی قیمت صادراتی انرژی یا حتی جریمه استفاده غیربهینه از انرژی مواجه کرد تا سریعاً به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این زمینه، مصرف غیربهینه خود را کاهش دهند و به میزان استاندارد برسند. به عبارت دیگر؛ ابتدا در سال جاری باید فرمول شفاف و شناور خوراک پتروشیمی بازگردد و دولت تنها از این طریق و با قیمت خروجی فرمول شناور خوراک پتروشیمی، به صنایع و پتروشیمیها، سوخت و خوراک اعطا کند.
ضرر اعمال سقف ریالی بر خوراک پتروشیمی
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در مورد ثابت ماندن قیمت خوراک گاز پتروشیمیها در لایحه بودجه ۱۴۰۲، می‌گوید: در مورد خوراک پتروشیمیها مثل هر موضوع دیگری وقتی ما می‌خواهیم قیمت گذاری انجام دهیم نباید یک عدد ثابت مبنا قرار گیرد چون شرایط و نیازهای مختلفی در اقتصاد کشور پیش می‌آید و ما باید فرمول منطقی داشته باشیم که من اسم آن را متناسب‌سازی قیمت می‌گذارم.
مالک شریعتی نیاسر در گفت‌وگو با «ایران» اظهار می‌کند: بعضی از صنایع و محصولات را که در داخل مصرف می‌شود باید حمایت کنیم باید نرخ آنها را کمتر در نظر بگیریم برخی محصولاتمان صادراتی است و قیمت خوبی در جهان دارد درآمد خیلی خوبی برای پتروشیمی حاصل می‌کنند قیمت خوراک در این موارد باید بیشتر شود؛ باید به فرمول شفاف و شناور خوراک پتروشیمی و قیمت متوسط برای نرخ خوراک پتروشیمیها برسیم که براساس آن نرخ متوسط بتواند درآمد شرکت ملی گاز و وزارت نفت را تأمین کند که خیالشان از درآمدشان راحت شود.
او ادامه می‌دهد: متوسط بودن قیمت کمک می‌کند که بین خود پتروشیمیها در حوزه صنایع، صنایع پایین دستی و وزارت نفت تعاملی شکل بگیرد. هر سال براساس واقعیت میدانی و بازار داخلی و جهانی تفاهم کنند. نیاز است که قیمت خوراک صنایع مختلف پتروشیمی متناسب با شرایط‌شان باشد.
این نماینده مجلس می‌گوید: پتروشیمیها باید سه شاخصه داشته باشند. سهم خوراک در قیمت تمام شده محصول، میزان صادراتی بودن محصولات و شدت انرژی مصرفی در آن صنعت که باید همه اینها باهم دیده شود.
او تأکید می‌کند: متأسفانه تعجیلی در دولت صورت می‌گیرد که می‌خواهند به نرخ ثابتی برای خوراک گاز پتروشیمیها برسند برخی از پتروشیمیها که اتفاقاً درآمد خوبی دارند فشار می‌آوردند که قیمت ثابت پایینی در نظر گرفته شود. اعمال سقف ریالی بر خوراک پتروشیمی و خارج کردن فرمول شناور و شفاف خوراک پتروشیمیها حمایت از اقتصاد نیست این به ضرر اقتصاد ملی است و نتیجه عکس خواهد داد. ما باید کاری انجام دهیم که هم از صنعتمان و هم اقتصاد ملی حمایت کنیم و در این راستا گام برداریم. همه شرایط را باید با هم در نظر گرفت و به نقطه تعادل رسید.
رابطه قیمت سوخت و خوراک گاز و رقابت پذیری صنایع
عضو هیأت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درمورد ثابت ماندن یا کاهش قیمت خوراک گاز پتروشیمیها می‌گوید: در اینجا دو بحث وجود دارد؛ یکی اینکه آیا ما اصلاً گاز را صادر کنیم به نفع‌مان است یا اینکه به پتروشیمیها بدهیم. در شرایط فعلی صادرات گاز، حذف ناترازی گاز و اینکه گاز را به صنایعی که الان سوخت مایع نیاز دارند و مصرف می‌کنند همانند نیروگاه‌ها بدهیم که اگر این اتفاق بیفتد در شرایط فعلی که زمستان است، با کمبود گاز مواجه می‌شویم و نهایتاً مجبوریم که سوخت مایع را جایگزین کنیم. ما این گاز را حداقل به صنایع بزرگ بدهیم که این صنایع تعطیل نشوند یا جایگزین مایعی که صرفه‌جویی می‌کنیم همانند گازوئیل یا میعانات و چیزهایی که می‌خواهند مصرف شوند را صادر کنیم.
عبدالعلی رحیمی مظفری در گفت‌وگو با «ایران» ادامه می‌دهد: قطعاً به لحاظ اقتصادی به صرفه‌تر این است که در صورت صرفه نداشتن اعطای گاز به پتروشیمیها، به آنها خوراک ندهیم که تولید نکنند و سود همین را هم به آنها بدهیم و بگویم گاز مصرف نکنید. اما باید به این نکته نیز توجه کرد که بازار صادرات محصولات نیز باید در نظر گرفته شود. بحث این است که وقتی پتروشیمیها تعطیل شوند بازار آنطرف را که از دست بدهند بعد از این تابستان یا فصل دیگری می‌توانند مجدد بازار را به دست بیاورند یا نه؟
رحیمی مظفری بیان می‌کند: باید روی مسأله قیمت خوراک پتروشیمی تمرکز کرد. ما اگر شرایط سوخت کشور را در نظر بگیریم در خیلی از ابعاد قیمت اعطای گاز به عنوان سوخت یا خوراک به صنایع و پتروشیمیها بسیار پایین است و باید در این مورد تدبیر شود زیرا اعمال سقف قیمتی خوراک و غیرشناور به ضرر است ولی باید این نکته را نیز در نظر گرفت که رقابت پذیری صنایع نیز باید حفظ شود و از طرفی به کسری بودجه نیز توجه شود و یک راهکار مناسب قیمتی و البته شناور برای این موضوع پیدا کرد.
حذف رانت خوراک پتروشیمیها و حاشیه سود خام‌فروشی
تحلیلگر اقتصاد انرژی ضمن تأیید اثرگذاری قیمت‌های پایین خوراک پتروشیمیها و سوخت صنایع بر مصرف بی رویه انرژی در زمینه کالا و خدمات تولیدی در کشورمان تصریح می‌کند: می‌توان گفت که سوخت بسیار ارزان و قیمت خوراک پایین صنایع در مصرف بالای انرژی در کشورمان به صورت صد درصد مؤثر بوده است. از آنجایی که انرژی با قیمت یارانه‌ای و بسیار پایین عرضه می‌شود، مصرف کنندگان انگیزه‌ای برای مدیریت مصرف‌شان ندارند و همین امر در بالا بودن شدّت مصرف انرژی در کشورمان اثرگذار بوده است.
به طور کلی، هزینه پرداختی مصرف‌کنندگان برای انرژی در مقایسه با سایر هزینه‌های آنها بسیار ناچیز است. در واقع قیمت نسبی انرژی در کشورمان صفر است. بنابراین، صنایع دلیلی نمی‌بینند به سمت مدیریت مصرف‌شان گام بردارند. آنها می‌توانند با تغییرات جزئی راندمان کارشان را بالاتر ببرند و مصرف انرژی را کاهش دهند. اما از آنجایی که مبلغ بسیار اندکی برای انرژی مصرفی‌شان می‌پردازند، انگیزه‌ای برای انجام این کار ندارند.
فاضل مریدی در گفت‌وگو با «ایران» ادامه می‌دهد: لازم است بر اساس فاندامنتال‌های منطقه خودمان یک بازار ایجاد کنیم، به طوری که قیمت گاز به صورت داخلی و منطقه‌ای بر اساس کشورهای منطقه‌ای استخراج شود. از آنجایی که ما بازاری برای گاز نداریم، مجبور شده‌ایم از هاب هندی‌ها، تی پی اف و موارد اینچنینی استفاده کنیم که ساختارها و فاندامنتال‌های خودشان را دارند.
وقتی بحرانی پیش می‌آید قیمت‌ها 10 برابر می‌شود و این امر برای کشورمان مشکل‌ساز شده است. این موضوع باعث از دست رفتن مزیت خوراک ارزان گاز که می‌توانیم در رقابت با دیگر پتروشیمیها داشته باشیم، می‌شود. پیشنهاد ما این است که در ابتدا به سمت توسعه زیرساخت‌ها برویم و با توسعه بورس انرژی و عرضه نفت و گاز در این بستر کار را پیش ببریم.
در این ارتباط، لازم است پتروشیمیها خوراک‌شان را از بورس تهیه کنند و شرکت نفت و گاز نیز محصولاتشان را در اینجا عرضه کنند. باید به سمت ایجاد یک بازار رقابتی شفاف و مبتنی بر فاندامنتال‌های خودمان حرکت کنیم. با این قیمت‌ها برای خوراک پتروشیمیها و سوخت صنایع است که می‌توانیم شرایط را بهبود ببخشیم.
این کارشناس اقتصادی در پایان خاطرنشان می‌کند: از آنجایی که رانت عظیمی در زمینه خوراک پتروشیمیها ایجاد کرده‌ایم، زمینه برای خام‌فروشی در ابتدای این صنعت به وجود آمده است. در شرایط فعلی، صنایع انگیزه‌ای برای توسعه زنجیره پایین دست ندارند.
یک حاشیه سود بالایی در زمینه خام فروشی در ابتدای زنجیره وجود دارد و پتروشیمیها دلیلی نمی‌بینند به سمت توسعه زنجیره پایین دست مانند پلی اتیلن و موارد اینچنینی حرکت کنند. حذف یارانه‌های بالای انرژی برای پتروشیمیها آنها را مجبور می‌کند که به سمت نوآوری حرکت کنند و به توسعه زنجیره پایین دست که اشتغالزایی خواهد داشت، بپردازند. به طور کلی اگر می‌خواهیم وضعیت فعلی را بهبود ببخشیم باید به سمت ایجاد بازار رقابتی و آزادسازی قیمت‌ها گام برداریم. از روش‌های مختلفی می‌توانیم بهره بگیریم، مثلاً سهیم کردن شرکت‌های پتروشیمی در توسعه میادین گازی جدید می‌تواند کارساز باشد.
انتهای پیام/
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۵۳۳۸۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پتروشیمی، نام باشگاه استقلال را تغییر داد
مدیرعامل گروه صنایع پتروشیمی خلیج فارس از تغییر نام تیم استقلال به استقلال خلیج فارس خبر داد.
به گزارش تابناک ورزشی و به نقل از روابط عمومی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، عبدالعلی علی عسکری، مدیرعامل گروه صنایع پتروشیمی خلیج فارس با اشاره به اینکه پسوند «خلیج فارس» نقطه اشتراک تمامی شرکت‌های گروه صنایع پتروشیمی خلیج فارس است، گفت: بر اساس همین سیاست، در راستای حفظ وحدت رویه، سیاست حاکمیت شرکتی و همچنین روز مبارک خلیج فارس، بر اساس تصمیم مالکان جدید، تیم محبوب استقلال، به استقلال خلیج فارس تغییر می‌یابد.
وی ادامه داد: این اقدام، گامی مهم برای اصلاح ساختارهای اقتصادی، سودده کردن این باشگاه، حرکت استقلال خلیج فارس در تراز جهانی و ان‌شاءالله کسب توفیقات در شأن این تیم در عرصه‌های بین‌المللی است.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است